اقتصاد اسلامی

ایشان در این نشست به تبیین نظام‌های تولید، توزیع و مصرف در تراز انقلاب اسلامی پرداختند و با اشاره به نقش محوری و اثرگذار بانوان در عرصه‌های اقتصادی و اجتماعی، بر لزوم توجه ویژه به این قشر در تحقق الگوی اسلامی–ایرانی پیشرفت تأکید کردند.

اویلا و فامیلا هر دو برای شرکت گلرنگ بوده و در یک مکان و با یک کیفیت و مواد اولیه یکسان تولید می‌شوند و حتی اطلاعات روی کالایشان هم مشابه بوده اما قیمت متفاوتی از یکدیگر دارند.

شهید صدر هنگام تبیین اقتصاد اسلامی بین مذهب  (که مکتب ترجمه شده) و علم اقتصاد اسلامی تفکیک می‌کند. در تفسیر شهید صدر، مکتب اقتصاد اسلامی بر نوعی، بایدها و نبایدهای هنجاری تطبیق شده است.

اقتصاد به‌طور کلی سه بخش دارد که شامل بخش‌های تخصیص و تنظیم و توازن است. تخصیص در قول شهید‌صدر (ره) به تخصیص منابع، مالی، انسانی و فرصت‌ها و … است. تنظیم هم همان چارچوب‌های حقوقی است. سومین بخش هم توازن در حوزه عملیات است. ...

یک متفکر اقتصاد اسلامی باید فضای اقتصاد را معماری کند و فرآیندی حکم دهد و تنها باید و نباید نگوید. از این رو درعین‌حال ‌که بایدها و نبایدهای فقهی، دینی و فلسفی در ذهن متفکر وجود دارد اما وقتی با مسئله مواجه می‌شود، مبتنی‌بر یک فرضی راهکار عملی ارائه می‌دهد که خود این فرض تغییر یافته یک فرض غربی است.

در مباحث اقتصاد اسلامی، علاوه‌ براینکه کاملاً باید مسلط بر ادبیات غرب باشیم و همچنین باید مسلط بر ادبیات خودمان باشیم، چند مؤلفه دیگر را نیز لازم داریم. چرا که تحقیق در حوزه اقتصاد اسلامی خیلی مشکل‌تر از اقتصاد متعارف در غرب است.

بیش از شصت-هفتاد سال است (از زمان نگارش اقتصادنا توسط شهیدصدر) که جامعۀ روشنفکران غرب‌زده گاه و بیگاه سؤالی تکراری را مطرح می‌کنند و با گل‌آلودکردن آب، ماهیگیری می‌کنند: آیا چیزی به نام «اقتصاد اسلامی» داریم؟

نوعی دیگر از تصویر انسان را می‌توان در چارچوب «اقتصاد اسلامی» مشاهده کرد؛ تصویری که تفاوت‌های بنیادینی با انسان اقتصادی در نظام لیبرالی دارد.

آیا علوم انسانی اسلامی خودش «مسئلۀ» ماست یا اینکه این علوم «پاسخی به مسائل» ماست؟ اگر علوم انسانی اسلامی خودش مسئله باشد، یعنی ما از ابتدا قصد داریم چیزی هم‌ارز علوم انسانی در غرب داشته باشیم، اما اینکه چه دردی از کشور را درمان می‌کند یا چگونه با مشکلات کشور مرتبط می‌شود، یا اساساً اهمیتی پیدا نمی‌کند یا اینکه در درجۀ دوم اهمیت قرار می‌گیرد.

آیا «علوم انسانی اسلامی» ماهیتی مرکب از «علم»، «انسانی» و «اسلامی» است؟... اگر قائل به این ترکیب شویم، باید از ابتدا شروع کنیم و ببینیم علم چیست، سپس مبنای دسته‌بندی آن به انسانی و غیرانسانی (طبیعی) چیست و نهایتاً برسیم به اینکه علوم انسانی «اسلامی» چیست و چه تمایزی با علوم انسانی «غیراسلامی» دارد؟