مقامات تجاری انگلیس پس از امضای برجام اعلام کردند که ایران پس از برجام «بزرگ‌ترین بازار جدید جهان طی دهه‌های گذشته برای ورود است» و تولیدکنندگان فرانسوی تعبیر «یک سرزمین جدید برای فتح» را برای بازار ایران به کار بردند (Economist, 21 April 2016).

به‌دنبال اجرایی شدن برجام، صدها هیئت تجاری اروپایی به ایران سفر کردند و رسانه‌های داخلی متعلق به طیف لیبرال، سفر این هیئت‌ها را با آب‌وتاب فراوان پوشش دادند. اما چنانکه در استراتژی رسمی اتحادیه اروپا عنوان شده بود، این هیئت‌ها به‌دنبال بازاریابی برای فروش کالاهایشان بودند. بهمن‌ماه ۱۳۹۴ نیز حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، طی سفری به ایتالیا و فرانسه، مجموعاً ۳۴ سند همکاری با این دو کشور به ارزش بالغ بر ۵۰ میلیارد یورو امضا کرد (خبرآنلاین، ۹/۱۱/۱۳۹۴).

بررسی آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد واردات ایران از کشورهای اروپایی در سال ۱۳۹۶، یعنی سال اجرای برجام، نسبت به سال ۱۳۹۴، یعنی قبل از امضای برجام، جهش فوق‌العاده‌ای یافت. برای نمونه، واردات از آلمان از یک میلیارد و ۶۷۲ میلیون دلار به ۳ میلیارد و ۷۲ میلیون دلار (۸۳ درصد افزایش)؛ واردات از فرانسه از ۶۵۲ میلیون دلار به یک میلیارد و ۷۶۳ میلیون دلار (۱۷۰ درصد افزایش)؛ و واردات از ایتالیا از ۸۰۲ میلیون دلار به یک میلیارد و ۴۲۶ میلیون دلار (۷۷ درصد افزایش) رسید (اتاق بازرگانی ایران، ۱۳۹۸).

بخشی از کتاب در دست انتشار «دولت و بازار: الگویی پویا برای روابط متقابل»


✍️ دکتر سید یاسر جبرائیلی