بایگانی نوشته‌ها

به احتمال زیاد سریال حضرت یوسف را دیده‌اید. ایشان ازطریق کشاورزی، اقتصاد کشوری با آن عزمت را چرخاند؛ چطور؟ ... ایشان زمین هایی که متعلق به فرمانروای مصر بود رو در اختیار کشاورزها قرار داد که گندم بکارند و گندم رو خود حکومت تحویل گرفت و به مردم پخش کرد.

صنایع نخی و کتانی هند در اواخر قرن ۱۷ کاراترین و پیشرفته‌ترین صنعت آن زمان بود که به دلیل نیروی کار ارزان و روحیه قناعت مردمان بیشمار هند، مهارت و قرن‌ها تجربه در اوج بود.

یکی از گزاره‌های رایج در فضای اقتصادی کشور که بعضاً به عنوان تنها نسخه مؤثر برای اقتصاد ایران تجویز می‌شود، گزاره دولت حداقلی و ضرورت کوچک‌سازی دولت برای اصلاح نظام حکمرانی کشور است. این گزاره البته نه با داده‌های آماری اقتصاد کشورهای جهان و نه با تجربه سیاست‌های پیاده شده در کشورهای مختلف همخوانی ندارد.

این روزها که با شیوع کرونا همه در خانه ها پناه گرفته ایم، در گوشه گوشه هر شهر کارگاه هایی شکل گرفته برای تولید ماسک یا دستکش و گان مخصوص پرستاران و کادر درمان.

از پشت پردۀ اتفاقات اطلاعات دقیقی در دست نیست، حتی اینکه الان فروش نفت ایران چقدر شده هم مشخص نیست. سال گذشته اوضاع متفاوت بود. اولا ترامپ می‌خواست یکباره صادرات نفت ایران را به صفر برساند و به اقتصاد ایران شوک وارد کند که نتوانست؛ ثانیا آنها هنوز امیدوار بودند که بتوانند ایران را پای میز  مذاکره بکشانند که آن هم نشد.

تمدن اسلامی از انقلاب کشاورزی قرن سوم و چهارم شروع شد و تمدن اروپایی مدرن نیز با انقلاب کشاورزی و تحول در شیوه‌های آیش‌بندی و تولید مازاد کشاورزی آغاز شد. برای نخستین بار مسلمانان کشاورزی تجاری را مرسوم کردند و محصولات زراعی را علاوه بر نیازهای خود، به‌منظور کالایی برای فروش تولید نمودند. کشاورزی پایه تمدن و تضمین‌کننده قوام جامعه است.

پیش‌تر اشاره شد که راه‌حل‌های متعارف، توان حل مسئله «جهش تولید» را ندارند. همچنین توضیح داده شد که تولید انبوه، با وجود بهره‌مندی از رانت نفت و حمایت‌های دولتی، نتوانسته جهشی در تولید کشور ایجاد کند.

در دو بخش قبلی تلاش کردم با ترسیم یک تصویر نسبتاً سیاه از وضعیت موجود، توجه مخاطبان را به اهمیت مسئله اقتصاد و ضرورت جهش تولید جلب کنم. هدفم نادیده گرفتن دستاوردهای ارزشمند جمهوری اسلامی نبود؛ بلکه اگر امروز از جهش تولید سخن می‌گوییم، به دلیل زیرساخت‌ها و ظرفیت‌هایی است که در اقتصاد کشور ایجاد شده است.

در بخش قبلی اشاره کردم که ادامه روند فعلی ما را به بحرانی به‌مراتب پیچیده‌تر و لاینحل‌تر از بحران کرونا خواهد رساند. راه‌حل‌های موجود نیز در بهترین حالت ما را به عقب بازمی‌گردانند. بنابراین، چاره‌ای جز جهش تولید نداریم. در این بخش سعی می‌کنم تجربه صدسالۀ اخیر در به‌کارگیری راه‌حل‌های موجود را بررسی کنم.

رشد اقتصادی نه‌ماهه اول امسال منفی ۷.۵ درصد بوده و رشد بدون نفت نیز صفر درصد است. انتظار می‌رفت بازار شب عید بتواند مقداری وضعیت را بهتر کند، اما مسئلۀ کرونا پیش آمد و بازار شب عید تعطیل شد. در نتیجه، اولین گروه ضررکننده، کارگران روزمزد و خرده‌فروشانی بودند که خرج سال خود را از بازار شب عید تأمین می‌کردند.